Vaak krijg ik de vraag wat een burn-out nou precies is, hoe het ontstaat en of het er ineens is. Daar ga ik eens antwoord op geven…

Wat een burn-out is

Letterlijk vertaald betekent burn-out van Engels naar Nederlands ‘opgebrand’. Bij een burn-out is het lichaam en de geest uitgeput door een langere periode van spanning en stress.

Ontstaan en beloop

Bij stress maakt je lichaam zichzelf klaar om te vechten of te vluchten. Dit zit in ons systeem al sinds de oertijd. Reken maar dat die jagers konden rennen als er een beer op ze af kwam! Op de dag van vandaag treedt hetzelfde proces al in gang als je naar pittige deadlines werkt, 300 mails hebt ontvangen waarop je binnen 24 uur moet antwoorden of als je door de bomen het bos niet meer ziet. Heel wat vaker dan in de oertijd dus…

In al deze situaties maakt je lichaam adrenaline vrij. Je hart gaat sneller kloppen, je ademhaling gaat sneller en je spieren spannen zich aan. Zuurstof raast naar je hart en spieren. Je kan nu heel goed reageren op ‘gevaar’. Blijft het ‘gevaar’, dan wordt er cortisol aangemaakt, een hormoon dat je in staat van paraatheid houdt.

Van ons ‘gevaar’, die mailtjes, Whats-appjes, deadlines, discussies, irritaties en werkdruk kunnen wij niet vechten of vluchten. De cortisol wordt niet gebruikt en stapelt zich op in onze lichamen. Dit heeft onder andere tot gevolg dat je jezelf rusteloos voelt en niet meer kan slapen. Je hebt nóg minder energie, je kunt je slecht concentreren, je raakt vergeetachtig en nog meer prikkelbaar.. Nou, daar is ie dan.. De typische vicieuze cirkel…

Je kunt je voorstellen dat wanneer dit bovenstaande proces heel lang aanhoudt, jouw lichaam letterlijk burn-out raakt. Hartstikke opgebrand. Dat is geen kwestie van weken. Het is een proces wat zich in maanden en meestal zelfs jaren opbouwt en wat er voor je gevoel dan toch ‘ineens’ is. Het vereist dan ook veel tijd om ervan te herstellen.

Ontspannen? Geen tijd!

Vaak begint het ermee dat iemand niet meer genoeg ontspant. Iedereen heeft tussen het werken en studeren door ontspanning nodig, in de vorm van hobby’s, sport of sociale activiteiten. Mensen die een hoger risico lopen burn-out te raken zijn zo toegewijd, perfectionistisch en ambitieus dat zij zich onvoldoende ontspannen. Lichaam en geest krijgen niet genoeg rust, blijven blootgesteld aan stress. Herstellen van die overvloed aan adrenaline en cortisol zit er niet in.

Die klachten van vermoeidheid, slapeloosheid, concentratieproblemen en prikkelbaarheid worden gemakkelijk verwaarloosd of niet serieus genomen. ‘Komt wel goed, bijna weekend’, ‘over 6 weken heb ik vakantie, nog even doorbijten’. Maar ondertussen…..

De klachten worden erger

De vermoeidheidsklachten en spanningsklachten worden erger. Het plezier in het werk neemt af. Je gaat op zien tegen die overvolle dagen en moeilijkere taken. Je wordt gevoeliger voor werkdruk, kritiek en conflicten. Je bent geneigd emotioneel te reageren.

Het kan niet meer…. Dat moment is pijnlijk! Dit ging altijd zo?! Waarom kan ik het niet meer? Achteraf zie je dat je klachten had en herinner je jezelf het moment waarop je voelde dat het erger werd, maar je negeerde dit, want wat zeur ik nou? Kom op zeg. Schepje er bovenop in plaats van een stapje terug en door!

Symptomen van een burn-out

Ieder mens is anders en daarom kunnen de klachten in mindere of meerdere maten aanwezig zijn.

• Klachten van uitputting
  Je bent oververmoeid en hebt bijhorende psychische klachten zoals hoofdpijn, maagklachten, slapeloosheid, duizeligheid en vergeetachtigheid.
• Afname van betrokkenheid bij dagelijkse activiteiten zoals werk en studie
  Gevoel dat inspanningen minder worden gewaardeerd. Je wordt cynischer over het nut van je werk / studie.
• Gevoel tekort te schieten en onzekerheid
  Je voelt dat je minder goed functioneert door de vermoeidheid en spanningen. Je twijfelt over je capaciteiten en je wordt onzeker.

Behandeling burn-out

Er zijn verschillende wegen die naar Rome leiden. De meesten van ons krijgen begeleiding van psychologen. Elke praktijk hanteert een ietwat andere behandelwijze. Het is aan jou waar jij je prettig bij voelt. Het zal echter vaak op hetzelfde neerkomen, zoals hieronder op een rijtje.

1. Mentale belasting verminderen
   Spanningsklachten worden verminderd. Het lichaam wordt in evenwicht gebracht.
2. Voldoening terugkrijgen
   Je gaat nadenken waarom je zoveel investeert in je studie of werk en over hetgeen voor jou belangrijk is.
3. Terugvalpreventie
   Om een nieuwe burn-out te voorkomen leer je signaleren herkennen en stel je een plan op om een nieuwe burn-out te voorkomen.

Zelf aan de slag?

Ik zal binnenkort stap voor stap een programma delen wat heel helpend is geweest voor het vinden van een gezonde balans van in- en ontspanning. Met dit programma heb ik onder begeleiding mijn lichamelijke signalen, gedachten en gedrag in beeld gebracht, maar ook onderzocht welke maatregelen ik in verschillende situaties kon treffen om te zorgen dat klachten niet meer toenemen. Dit programma is voor iedereen, ook mensen die nergens last van hebben, interessant. Gewoon om je eens bewust te zijn van hoe dingen voor jou werken. Je vindt het door op eerst bovenste link te klikken.

Benieuwd naar de achterliggende maatschappelijke oorzaken?

Je leest het hier.